تصرف عدوانی در ملک مشاع

تصرف عدوانی در ملک مشاع

 

به موجب قانون هر کس که در مالی تصرف می کند می بایست یا مالک آن باشد و یا به موجب قانون در استفاده از آن اذن داشته باشد در غیر این صورت مطابق قانون با او برخورد خواهد شد.

 

تصرف عدوانی نیز به این معناست که شخصی به زور و به اجبار مالی را غصب کرده و در آن تصرف کند.

 

جالب است بدانید دعوی تصرف عدوانی علیه شریک مال مشاع نیز امکان ‌پذیر است. در این فرصت قصد داریم که به تصرف عدوانی در ملک مشاع بپردازیم.

 

ملک مشاع چیست؟

 

هنگامی که چند نفر به طور مشترک در مالکیت یک مال سهیم باشند به گونه ‌ای که آن مال میان مالکان تقسیم و به اصطلاح حقوقی افراز نشده باشد به آن مال مشاع میگویند.

 

√ به عبارت دیگر آن مال به نحو اشاعه در مالکیت چند مالک می باشد و همه آنها به اندازه سهم خود در جزء جزء مال سهیم هستند.

 

مالکیت مشاع ممکن است به صورت قهری و خارج از اختیار مالکان ایجاد شود مانند مالکیت ورثه بر ترکه متوفی، یا اینکه با أراده شرکا حاصل شود و چند نفر باهم مالی را خریداری کنند و به نسبت سهم خود شریک در مال باشند.

 

دعوای تصرف عدوانی چیست؟

 

√ منظور از تصرف عدوانی این است که شخصی در مال غیر منقول شخص دیگری با استفاده از زور و اجبار و به طور غیرقانونی، تصرف کند و مانع تصرف قانونی مالک شود.

 

• به عبارت دیگر در تصرف عدوانی ممکن است متصرف با قهر و غلبه وارد ملک شود و در مال به طور عدوانی و با اجبار تصرف کند. و یا اینکه با رضایت و اذن قبلی مالک وارد ملک شده و از مال استفاده کند، اما بدون اجازه و رضایت مالک در ملک باقی بماند و به تصرف خود ادامه دهد.

 

√ نکته قابل توجه این است که تصرف عدوانی صرفاً در خصوص اموال غیر منقول مطرح است مانند ملک، زمین و…

 

• شخصی که بدون اذن و با اجبار در مالی تصرف میکند حتی اگر مدعی مالکیت بر مال باشد باز هم متصرف عدوانی تلقی می شود به این دلیل که می بایست به طور قانونی و از طریق مراجع قضایی حق خود را ثابت کند و سپس نسبت به تصرف اقدام کند.

 

√  آیین دادرسی مدنی نیز در خصوص دعوای تصرف عدوانی اینگونه مقرر نموده که: تصرف عدوانی عبارت است از ادعای متصرف سابق مبنی بر اینکه دیگری بدون رضایت او مال غیر منقول را از تصرف وی خارج کرده و اعاده تصرف خود را نسبت به آن مال درخواست نماید.

 

تصرف عدوانی ملک مشاع

 

با توجه به آنچه پیش از این گفته شد ممکن است یکی از شرکای ملک مشاع بدون اذن و رضایت سایر شرکا در ملک تصرفی کند که مانع تصرف و استفاده سایر شرکا از ملک مشاع شود.

 

√ در این شرایط سایر مالکان می ‌توانند علیه او دعوی رفع تصرف عدوانی اقامه کنند.

 

به طور مثال شریکی که بدون اذن و رضایت شریک دیگر خود از پارکینگ مشاعی استفاده می ‌کند قبل از اینکه پارکینگ افراز و تقسیم شود.

زیرا شریک مال مشاع هرچند جزو مالکین است اما به نسبت سهم خود مالک است حق استفاده از تمام مال بدون اجازه سایر مالکین را ندارد.

 

√ یا اینکه ممکن است شخص ثالثی غیر از شرکا در ملک مشاعی به زور و اجبار تصرف کند که مالکان می ‌توانند علیه او دعوی رفع تصرف عدوانی مطرح کنند.

 

 

برای ارتباط و مشاوره حقوقی با وکیل هم اکنون با شماره 02193111000 تماس حاصل فرمائید.

 

آیا تصرف عدوانی در ملک مشاع جرم است؟

 

دعوی رفع تصرف عدوانی یک دعوی حقوقی است به عبارت دیگر تصرف عدوانی توسط شریک ملک مشاع جرم نیست و وصف کیفری ندارد.

 

√ اما مطابق رای وحدت رویه دیوان عالی کشور تصرف عدوانی در ملک مشاع توسط شخص ثالث (فردی غیر از شرکا) جرم است و مجازات دارد.

 

به عبارت دیگر شکایت کیفری در خصوص تصرف عدوانی صرفا زمانی قابل قبول است که متصرف عدوانی شخص ثالثی غیر از شرکای ملک مشاع باشد

 

√ در غیر این صورت یعنی در شرایطی که شریک ملک مشاع در ملک تصرف عدوانی نموده باشد رویه قضایی به این صورت است که صرفا دعوی حقوقی رفع تصرف عدوانی را قابل رسیدگی می داند.

 

مجازات جرم تصرف عدوانی در ملک مشاع چیست؟

 

همانطور که اشاره شد صرفا زمانی که شخص ثالثی بدون اذن و رضایت مالکان در ملک مشاع به زور و اجبار تصرف کند به گونه‌ای که حق تصرف و استفاده از ملک از مالکان سلب شود، جرم صورت گرفته است و قابلیت پیگیری کیفری دارد.

 

√ مطابق قانون مجازات اسلامی نیز مجازات این جرم یک ماه تا یک سال حبس می ‌باشد که این جرم قابل گذشت می ‌باشد و طبق قانون کاهش حبس‌های تعزیری مدت حبس به ۱۵ روز تا ۶ ماه کاهش یافته است.

 

رای وحدت رویه تصرف عدوانی ملک مشاع مورخ 1376/05/26

 

“درخواست تجديدنظر سيدجمال و غيره از دادنامه شماره 1447 و 1446 مورخ 16/8/75 صادره از شعبه اول دادگاه عمومی دماوند موجه است

 

زيرا در اشاعه با توجه به نظريه شماره 246565/9/72 اداره محترم حقوقي دادگستری و عمومات قانوني احداث بنا توسط مالك به اندازه سهم خود بدون افراز و تفكيك جرم نيست و موضوع فاقد جنبه جزائي است بديهی است مالكين مشاع كه ورثه هم نسبت به ماترك مالكين مشاع به شمار می روند در صورت عدم توافق و تراضي دراشاعه می تواند با اقامه دعوی افراز و تفكيك مبادرت به تقسيم سهام مشاعی خود نموده و سپس هر گونه تصرف مي خواهند بنمايند و در حالت مشاع گرچه تصرفات يك شريك در مال مشترك بدون اذن ساير شركاء جايز نيست لكن موضوع  وصف كيفري هم ندارد تا در صورت عمل برخلاف آن مرتكب محكوم به مجازات شود بلكه رفع اختلاف مستلزم اقامه دعوی و حل آن از طريق حقوقی است بنا به مراتب دادنامه موصوف نقض به لحاظ فقدان جنبه جزائی مستندا” به اصل 37 قانون اساسي حكم برائت متهم تجديدنظرخواه از بزه انتسابی صادر و اعلام می دارد اما از جهت تصرف عدوانی چون سبق تصرفات وی با توجه به محتويات پرونده و نظريه كارشناس محرز است و لحوق تصرف شركاء ديگر ثابت نشده بنابراين مورد با قانون اصلاح قانون جلوگيری از تصرف عدوانی مصوب اسفند ماه 1352 قابل انطباق نبوده و از اين جهت نيز دعوی تصرف عدوانی موقعيت قانونی ندارد با نقض راي صادره در اين جهت راي به رد آن صادر می شود و لكن شريك مشاع (تجديدنظرخواه ) مادام كه مال مشاع به نسبت سهام تقسيم نگرديده بدون اذن شركاء حق احداث بنا و ايجاد وضعيت حادث و جديد ندارد.“

 

رئيس شعبه 12 دادگاه تجديدنظراستان         مستشاران دادگاه

 

---

∴ پرسش و پاسخ

 

تصرف عدوانی چیست؟

 

همانطور که توضیح داده ایم در صورتی که شخصی در مال غیر منقول دیگری با استفاده از زور و اجبار و به طور غیرقانونی، تصرف کند و مانع تصرف قانونی مالک شود تصرف عدوانی محقق شده است

 

آیا تصرف عدوانی نسبت به مال مشاع امکانپذیر است؟

 

بله ، بنابر آنچه توضیح داده ایم تصرف عدوانی نسبت به مال مشاع امکانپذیر بوده اما در خصوص جرم بودن آن در صورتی که از طرف یکی از شرکا این عمل انجام شده باشد یا خیر حکم آن متفاوت است