تفاوت طلاق و فسخ نکاح

تفاوت طلاق و فسخ نکاح

 

عقد ازدواج میان زن و مرد ممکن است به هر دلیلی پایان یابد و نکاح میان آنها منحل شود.

 

از جمله موارد انحلال عقد نکاح، طلاق، فسخ نکاح، فوت یکی از زوجین، انقضا یا بذل مدت در ازدواج موقت، لعان و انفساخ می باشد که هر کدام با توجه به شرایطی منجر به پایان رابطه زوجیت میان افراد می گردد.

 

در این فرصت قصد داریم که به شباهت و تفاوت طلاق و موارد فسخ نکاح بپردازیم.

 

طلاق چیست؟

 

طلاق رایج ترین راه انحلال نکاح میباشد که مختص نکاح دائم است و بر اساس قانون ایران به اختیار مرد صورت می‌گیرد.

 

طلاق در یک تقسیم‌بندی کلی مطابق قانون مدنی به طلاق بائن و رجعی تقسیم می شود.

 

1 طلاق رجعی

 

طلاق رجعی به این معناست که مرد در مدت عده حق رجوع به زن را دارد، به این صورت که پس از طلاق و در مدت عده به همسر خود رجوع و زوجیت ادامه پیدا کند.

 

2 طلاق بائن

 

طلاق بائن در مقابل طلاق رجعی قرار می‌گیرد و به این معناست که مرد پس از طلاق حق رجوع ندارد که انواع آن عبارت است از طلاق زن یائسه، طلاق خلع و مبارات و … .

 

اقسام طلاق

 

اقسام طلاق بر اساس شخص متقاضی طلاق عبارتند از:

 

1 طلاق از ناحیه مرد

 

طلاقی که از جانب مرد درخواست می‌ شود: مرد هر زمان بخواهد می تواند تقاضای طلاق کند و این حق قانونی مرد است .

 

2 طلاق از ناحیه زن

 

تقاضای طلاق از جانب زن: زن نمیتواند تقاضای طلاق کند جز در استثنائاتی که قانون مدنی تعیین کرده است مانند طلاق خلع که زن به واسطه کراهتی که از همسر خود دارد با بذل حقوق مالی به همسرش از او تقاضای طلاق می‌کند و نیز شروط ۱۲ گانه سند نکاحیه مانند ترک انفاق و امتناع از پرداخت نفقه یا مرد غایب مفقود الاثر باشد و… عسر و حرج زوجه به گونه‌ای که تداوم زوجیت همراه با سختی برای زن باشد

 

3 طلاق توافقی

 

طلاقی که با توافق طرفین درخواست می‌ شود (طلاق توافقی)

 

اقسام این طلاق خلع و مبارات میباشد.

 

خُلع: کراهت زن از مرد     مُبارات: کراهت زن و شوهر از یکدیگر

 

به طور کلی طلاق منوط به تشریفاتی خاصی می باشد و تنها در ازدواج دائم و پس از صدور رای قطعی دادگاه مبنی بر عدم امکان سازش میتوان صیغه طلاق را با حضور دو شاهد مرد جاری نمود.

 

فسخ نکاح

 

شرایط فسخ نکاح متفاوت از طلاق می باشد اما باید به این نکته توجه داشت که هیچ یک از زوجین نمی توانند ضمن عقد و در سند نکاحیه برای خود حق فسخ قائل شوند بلکه قانون مدنی مواردی را معین نموده است

 

√ در صورت مواجه شدن هر یک از زوجین با این موارد خاص، این اختیار به آنها داده می شود که عقد ازدواج را یک طرفه و بدون نیاز به رضایت طرف مقابل فسخ کنند.

 

موارد فسخ نکاح از جانب زن

 

در صورت خصاء (اخته بودن)، عنن (عدم توانایی جنسی مرد) و مقطوع بودن آلت تناسلی مرد، برای زن حق فسخ ایجاد می شود. البته در خصوص خصاء یا مقطوع بودن آلت تناسلی به شرطی برای زن حق فسخ ایجاد می‌شود که این ایرادات در زمان انعقاد عقد نکاح وجود داشته ولی زن از آن آگاه نبوده است.

 

√ یعنی اگر بعد از انعقاد نکاح مرد مبتلا به این موارد شود برای زن حق فسخ ایجاد نمی‌شود. اما در عنن، اگر بعد از ازدواج نیز شوهر مبتلا به ناتوانی جنسی شود زن حق فسخ خواهد داشت.

جنون دائمی و ادواری شوهر: چه آنکه شوهر در زمان عقد مجنون باشد یا آنکه جنون بعد از عقد ایجاد شود به زن حق فسخ می دهد.

 

√ اگر در نکاح برای مرد صفاتی به طور صریح و یا ضمن عقد نکاح شرط شده باشد و بنای ازدواج بر آن باشد و سپس معلوم شود که مرد فاقد آن صفت است، زن خیار تدلیس یا فسخ نکاح را دارد.

 

موارد فسخ نکاح از جانب مرد

 

در صورت قَرَن (زایده ای در آلت تناسلی زن که مانع نزدیکی شود)، جذام، برص (بیماری پوستی)، افضاء (آسیب در آلت تناسلی زن که مجرای رحم و ادرار را یکی کرده باشد)، زمین گیری و نابینایی زن از هر دو چشم، برای مرد حق فسخ ایجاد می شود.

 

√ در این موارد به شرطی برای مرد حق فسخ ایجاد می‌شود که این ایرادات در زمان انعقاد عقد نکاح وجود داشته باشد. یعنی اگر بعد از ازدواج زن مبتلا به این موارد شود برای مرد حق فسخ ایجاد نمی‌شود.

 

جنون دائمی و ادواری زن: جنون زن فقط در صورتی به مرد حق فسخ می دهد که زن در زمان عقد مجنون باشد. بر خلاف جنون مرد، زن اگر بعد از عقد دچار جنون شود به مرد حق فسخ نمی دهد.

 

√ اگر در نکاح برای زن صفاتی به طور صریح یا ضمن سند نکاحیه شرط شده باشد و بنای ازدواج بر آن باشد و بعد از ازدواج مشخص شود که زن فاقد آن صفت بوده است برای مرد خیار تدلیس یا حق فسخ ایجاد می شود.

 

شباهت ها و تفاوت های فسخ نکاح و طلاق

 

هنگام طلاق الزاما می بایست اذن یا رای دادگاه مبنی بر عدم امکان سازش زوجین گرفته شود و همچنین صیغه طلاق جاری شود. نکته دیگر اینکه طلاق مختص نکاح دائم است.

 

√ فسخ نکاح عملی یک طرفه ست و تشریفات طلاق را ندارد و دادگاه جز در مشخص شدن موارد حق فسخ دخالتی ندارد و صرفاً با اعلام اراده مانند ارسال اظهارنامه انجام می شود و نیازی به اجرای صیغه مخصوص نیست، هر چند ثبت رسمی آن الزامی است. همچنین فسخ نکاح هم در نکاح دائم و هم در نکاح موقت جاری است.

 

نکته دیگر اینکه طلاق صرفاً با اراده و اختیار مرد و یا وکیل و نماینده قانونی او صورت می‌گیرد اما فسخ نکاح حق هر دو طرف می باشد، البته در صورت وجود یکی از موارد حق فسخ.

 

√ نکته حائز اهمیت این است که در صورت بروز هر یک از موارد فسخ نکاح، اعلام اراده نسبت به فسخ نکاح فوریت دارد به این معنا که پس از این که شخص دارای حق فسخ از عیوب طرف مقابل خود آگاه شد در یک فوریت متعارف می بایست اراده خود مبنی بر فسخ نکاح را اظهار و اعلام کند. مگر اینکه از فوریت حق فسخ اطلاع نداشته باشد.

 

در غیر این صورت چنانچه با آگاهی از عیب همسر خود و با اطلاع از فوریت حق فسخ، حق فسخ را اعمال نکند، حق او ساقط می گردد.

 

ذکر این نکته نیز حائز اهمیت است که در طلاق رجعی زوج میتواند در مدت عده به نکاح بازگردد بدون اینکه نیاز به ازدواج مجدد باشد.

 

√ اما در فسخ نکاح چنین چیزی ممکن نیست و اگر طرفین بخواهند به زندگی مشترک خود برگردند لازم است مجدداً عقد ازدواج صورت گیرد. همچنین وقوع فسخ نکاح هر چند بار که توسط زوجین صورت گیرد امکان ازدواج مجدد آن ها همچنان فراهم است و باعث ایجاد حرمت میان آن ها نمی گردد، در حالی که پس از سه بار طلاق و ازدواج مجدد میان یک زن و مرد، برای ازدواج چهارم، آن زن و مرد بر هم حرام می شوند.

 

شباهت فسخ نکاح و طلاق در این است که هر دو از موارد انحلال نکاح می باشند و نیز مدت عده در هر دوی آنها یکسان است.

 

 

برای ارتباط و مشاوره حقوقی با وکیل هم اکنون با شماره 02193111000 تماس حاصل فرمائید.

 

مهریه در فسخ نکاح

 

چنانچه مباشرت (رابطه جنسی) میان زوجین رخ داده باشد زن مستحق مهریه خود است. البته در فرضی که فسخ نکاح توسط مرد ناشی از تدلیس زن باشد، به زن مهریه تعلق نمی گیرد و اگر قبلا پرداخت شده باشد مرد میتواند از باب جبران خسارت معادل مهریه که پرداخت کرده است دریافت کند.

 

اگر مباشرت صورت نگرفته باشد زن مستحق مهریه ای نیست مگر آنکه فسخ نکاح توسط زن به دلیل عنن مرد باشد که در این صورت نصف مهریه به زن تعلق میگیرد.

 

---

∴ پرسش و پاسخ

 

طلاق در نوعی از تقسیم بندی به چند نوع تقسیم می شود؟

 

طلاق در گونه ای از تقسیم بندی به رجعی و بائن تقسیم می شود که طلاق توافقی بنا بر اینکه از اقسام خلع و مبارات بوده از نوع بائن می باشد

 

فسخ نکاح از ناحیه زن بنا بر چه عناوینی قابل طرح می باشد؟

 

از جمله آن موارد می توان به خصاء (اخته بودن)، عنن (عدم توانایی جنسی مرد) و مقطوع بودن آلت تناسلی مرد اشاره نمود