جرح داور و رد داور در آیین دادرسی مدنی

جرح داور و رد داور در آیین دادرسی مدنی

 

از آنجایی که وجود خصوصیاتی برای داور از جمله استقلال و عدم وجود منافع شخصی در اختلاف و رفتار برابر با طرفین در یک رسیدگی عادلانه تاثیر گذار میباشد، به همین خاطر هر یک از طرفین این حق را دارند که نسبت به جرح داور اقدام نمایند.

 

در این فرصت قصد داریم به اینکه جرح داور چیست، به چه صورت انجام میشود و موضوعات حقوقی آن پردازیم.

 

 

برای ارتباط و مشاوره حقوقی با وکیل هم اکنون با شماره 02193111000 تماس حاصل فرمائید.

 

جرح داور چیست؟

 

جرح در لغت به معنای عیب گناهان را آشکار کردن، باز داشتن، رد کردن شهود است. در اصطلاح حقوقی به معنای ایراد گرفتن بر عدالت دیگری نزد حاکم میباشد.

 

√  در حوزه داوری جرح به این معنا میباشد در خصوصیاتی که برای داور متصور است مانند استقلال، بی طرفی، اهلیت و …  تردید حاصل شده و شخصی که برای او این تردید به وجود آمده بر ادامه فعالیت داور اعتراض مینماید.

 

موجبات جرح داور

 

از مهمترین موارد امکان جرح، عدم وجود استقلال در داور است اما موارد دیگری هم در قانون آیین دادرسی مدنی تحت عنوان رد داور و در قانون داوری تجاری بین المللی تحت عنوان جرح داور ذکر گردیده است.

 

√  از مواردی که عدم وجود آن خصوصیات میتواند جرح داور را به دنبال داشته باشد به شرح ذیل میباشد:

 

• • استقلال داور

 

تمام نظام های حقوقی و بین المللی داوری به لزوم استقلال داور اتفاق نظر دارند. این موضوع دارای اهمیت میباشد که داور بتواند رای خود را به دور از هرگونه وابستگی صادر نماید.

 

√  در رویه قضایی داداگاه های ایران در حوزه داوری با تاکید بر داشتن این ویژگی چنین عمل میشود که چنانچه بین داور با یکی از اصحاب دعوا رابطه نسبی یا سببی، خادم و مخدومی و غیره وجود داشته باشد، دادگاه ها از انتخاب چنین اشخاصی به عنوان داور اجتناب مینمایند به این خاطر که اماره ای بر خروج استقلال داور محسوب میگردد.

 

• • بی طرفی داور

 

بی طرفی داور یک وضعیتی است که تنها در رفتار داور قابل مشاهده میباشد . مشاهده این رفتار، یکی از اصحاب داوری را دچار تردید مبنی بر حمایت و جانبداری از طرف مقابل وی میکند اصطلاحا با این عنوان در میان عامه افراد ایجاد می شود که داور در ارائه نظر به سمت یکی از طرفین اختلاف غش نموده است.

 

√  منشا این تردید در یکی از اصحاب دعوا میتواند ناشی از رفتارهای مختلف داور باشد مانند نظرات قبلی داور در موضوعات مشابه، یا تاخیر در صدور رای و یا عدم ارایه فرصت کافی جهت طرح دفاعیات.

 

• • اهلیت داور

فارغ از اینکه اهلیت از شرایط اساسی برای انعقاد همه قراردادها است این مورد در داوری از اهمیت بیشتری برخوردار میباشد

 

√  داور باید از صلاحیت لازم برای داوری برخوردار باشد. به همین خاطر اشخاصی که از اهلیت استیفا برخوردار نبوده مانند شخصی که به سن قانونی نرسیده یا مجنون باشد یا صلاحیت داوری در مورد خاصی نداشته باشند میتوانند از موجبات جرح باشد.

• • تابعیت داور

 

در مورد معاملات و قراردادهای واقع بین اتباع ایرانی و خارجی، تا زمانی که اختلافی ایجاد نشده است طرف ایرانی نمی‌تواند به نحوی از انحاء ملتزم شود که در صورت بروز اختلاف حل آن را به داور یا داوران یا هیأتی ارجاع نماید که آنان دارای همان تابعیتی باشند که طرف معامله دارد.

 

√  هر معامله و قراردادی که مخالف این منع قانونی باشد در قسمتی که مخالفت دارد باطل و بلااثر خواهد بود.

 

• • اوصاف ویژه شخص داور

 

برخی مواقع دلیل انتخاب داور از سوی یکی از طرفین وجود ویژگی های خاصی در شخص به دلیل جنبه تخصصی یا فنی که دعوای مطروحه دارد، میباشد.

 

√  شایسته است داور از اشخاصی انتخاب گردد که آشنا به قواعد و مقررات حقوقی میباشد.

 

در حقوق داوری ایران وجود چنین ویژگی  برای شخص داور پیش بینی نشده است. اما با این وجود چنانچه  به طور صریح وجود تخصصی در داور دلیل انتخاب وی بوده باشد، در صورت عدم وجود ویژگی موردنظر امکان جرح وجود دارد.

 

روند رسیدگی به جرح داور در نظام حقوقی ایران

 

هریک از طرفین میتوانند نسبت به جرح داور قبل از رسیدگی یا در حین رسیدگی به پرونده اقدام نمایند. اگر جرح داور در حین رسیدگی باشد، معمولا رسیدگی تا زمان عدم قبول جرح و یا قبول و جایگزین شدن داور جدید، معلق میگردد. بنابراین جرح داوری از اقداماتی است که موجب طولانی شدن روند رسیدگی میگردد.

 

√  لازم به ذکر است مراتب جرح به همان داوری که در معرض ایراد و اعتراض قرار گرفته تحویل داده میشود و همان داور صالح به رسیدگی است و میتواند در صورت پذیرش جرح، انصراف خود را از ادامه رسیدگی اعلام دارد. اما اگر داور خود را صالح به رسیدگی تشخیص دهد و موارد جرح و ایراد را نپذیرد، در این صورت شخص معترض میتواند به دادگاه یا سازمان مرجع داوری مراجعه نماید.

 

چنانچه پس از صدور رای، موارد جرح و عدم صلاحیت داور برای هریک از طرفین محرز شود طبق قواعد مقرر در آیین دادرسی مدنی در صورت موثر بودن نظرات داور جرح شده در رای صادره، میتوان درخواست ابطال رای داوری را از دادگاه صالح نمود.