خیار تدلیس در معامله چیست؟

خیار تدلیس در معامله چیست؟

 

در برخی از عقود و قراردادها قانون به طور پیش فرض به طرفین معامله اختیاراتی داده که تحت شرایطی بتوانند معامله را فسخ کنند و آن را بهم بزنند.

 

خیار تدلیس نیز به عنوان یکی از مهم ترین اختیارات برای فسخ معاملات است که به طرفین قرارداد این امکان را می دهد که هر یک متوجه فریب طرف معامله شد، بتواند معامله را فسخ کند.

 

در این فرصت قصد داریم به دلیل شایع بودن این نوع حق فسخ در معاملات به توضیح اینکه خیار تدلیس در معامله چیست بپردازیم.

 

 

برای ارتباط و مشاوره حقوقی با وکیل هم اکنون با شماره 02193111000 تماس حاصل فرمائید.

 

خیار تدلیس چیست؟

 

تدلیس در لغت نیز به معنای پوشاندن و پنهان کردن عیب کالا ‌می‌باشد.

 

√ بنابراین به طور کلی خیار تدلیس عبارت است از اینکه یک طرف معامله با مخفی کردن عیب موضوع قرارداد و عقد و یا نسبت دادن ویژگی خاصی به کالا در حالی که فاقد آن است طرف دیگر را فریب دهد

 

در چنین شرایطی برای شخص فریب خورده حق فسخ به دلیل تدلیس طرف مقابل ایجاد می شود.

 

√  به موجب قانون مدنی تدلیس عبارت است از عملیاتی که موجب فریب طرف معامله شود.

 

به طور مثال خریدار وسیله ای را بر مبنای این که از یک برند معروف می باشد و صد در صد اصل است خریداری می‌ کند و فروشنده نیز به صفت اصل بودن کالا اشاره کرده است و با قیمت کالای اصلی به خریدار فروخته است

 

√ اما خریدار پس از خرید متوجه می‌ شود که کالا فرعی است و اصل نبوده در این صورت حق فسخ برای خریدار ایجاد می شود که بتواند معامله را فسخ و ثمن و هزینه پرداخت شده را مسترد نماید.

 

شرایط اعمال خیار تدلیس

 

همانطور که در ابتدا اشاره شد برخی از عقود و قراردادها از نوع عقود لازم هستند و جز در مواردی و یا شرایط خاصی که در قانون مشخص شده است قابل فسخ نمی باشند. خیار تدلیس و فسخ معامله به جهت تدلیس نیز شرایطی دارد که در ذیل به آنها اشاره می کنیم:

 

√  از معنای تدلیس می توان فهمید که می بایست حتما عیبی از کالا پنهان شود و یا صفت و امتیازی به کالا نسبت داده شود در حالیکه کالا فاقد آن وصف باشد.

 

√ در نهایت باید یک طرف معامله به گونه ای فریب خورده باشد و بدون آگاهی از عیب و نقص کالا یا فاقد امتیاز بودن آن اقدام به خرید آن کالا کند تا سپس بتواند از خیار تدلیس استفاده کند.

فردی که عیب کالا را مخفی می کند و یا امتیازی به کالا نسبت می دهد در حالی که فاقد آن امتیاز است، باید همراه با سوء نیت و به قصد فریب این کار را انجام دهد

 

√ به عبارت دیگر اگر شخص خودش از عیب کالا اطلاع نداشته باشد و یا به اشتباه گمان کند که کالا دارای آن امتیاز و وصف مورد نظر است، دیگر فریب دهنده محسوب نمی گردد و طرف مقابل نمی تواند معامله را فسخ کند و تنها می تواند خسارت را مطالبه کند.

 

مدت زمان اعمال خیار تدلیس

 

پس از اینکه مشتری یا فروشنده متوجه شدند که کالا یا ثمن دریافتی فاقد وصف مورد نظر است و یا دارای عیب میباشد و در کل شرایط خیار تدلیس فراهم می باشد می بایست در یک مدت زمان متعارف پس از این که از این موضوعات مطلع شدند اقدام به فسخ معامله کنند وگرنه این حق ساقط می گردد.

 

√  خیار تدلیس بعد از علم به آن فوری است!

 

قانون مدنی در ماده 440 در خصوص زمان خیار تدلیس مقرر نموده که : خیار تدلیس بعد از علم به آن فوری است.

 

√ به این معنا که شخص فریب خورده می بایست در یک فوریت عرفی اقدام به فسخ معامله کند و درخواست استرداد ثمن یا کلا و فسخ معامله را از طریق اظهارنامه به طرف مقابل اطلاع دهد

 

اگر طرف مقابل از این موضوع امتناع کرد، شخص فریب خورده می بایست از طریق قانونی با ارائه دادخواست تایید فسخ معامله به جهت خیار تدلیس، طرف مقابل را ملزم به فسخ قرارداد کند.

 

خیار تدلیس برای فروشنده

 

شاید برخی گمان کنند خیار تدلیس منحصراً برای خریدار یا مشتری می باشد اما این طور نیست و چنین تصوری اشتباه است.

 

√  به طور مثال ممکن است بایع یا فروشنده درعوض کالا یا مالی که می فروشد به جای وجه نقد، کالا یا مالی را به عنوان ثمن معامله دریافت کند که در این شرایط اگر ثمن معامله دارای عیب باشد

 

یا فاقد وصف و ویژگی که مشتری به آن نسبت داده است باشد، فروشنده فریب خورده است و می‌تواند به دلیل تحقق تدلیس از سوی مشتری معامله را فسخ کند و درخواست استرداد کالای فروخته شده را داشته باشد.

 

قانون مدنی نیز در خصوص این موضوع مقرر کرده است که: اگر بایع تدلیس نموده باشد مشتری حق فسخ بیع را خواهد داشت و همچنین است بایع نسبت به ثمن شخصی در صورت تدلیس مشتری.

 

√ بنابراین خیار تدلیس مشترک بین طرفین معامله است.

 

اسقاط خیار تدلیس

 

خیار تدلیس از جمله اختیاراتی است که نمی‌توان در حین انعقاد قرارداد، آن را ساقط نمود چرا که با نظم عموم جامعه در تعارض است و تنها می‌توان پس از اطلاع از فریب خوردگی و تدلیس از سوی طرف مقابل، از حق فسخ خود گذشته و معامله را به همان صورت بپذیرید و یا تنها خسارت مطالبه کند.

 

رای دادگاه مبنی بر شرط تحقق تدلیس

 

در خصوص دعوی آقای الف با وکالت آقایان … و … به طرفیت آقای ب دایر به صدور حکم به تایید فسخ بیع موضوع مبایعه نامه عادی شماره … مورخ  … به لحاظ خیار تدلیس به انضمام خسارات دادرسی

 

نظر به اینکه تدلیس مطابق ماده 438 قانون مدنی شامل عملیاتی که موجب فریب طرف معامله گردد در حالی که در مانحن فیه عملیاتی از ناحیه خوانده واقع نشده تا موجب فریب خواهان گردد و صرف عدم بیان واقع مشمول عنوان تدلیس نمی گردد

 

دادگاه دعوی خواهان را غیر ثابت تشخیص و مستنداً به مفاد ماده 438 قانون مدنی حکم به بطلان دعوی خواهان صادر و اعلام می شود. رای صادره ظرف بیست روز از تاریخ ابلاغ قابل تجدیدنظرخواهی در محاکم محترم تجدیدنظر استان تهران می باشد.

 

وکیل حقوقی بنیان دادحامی در خصوص رای صادره بیان میکند مطابق  رای صادره صرف عدم بیان واقعیت به منزله تدلیسنمی باشد بنابراین شرط تحقق تدلیس، عملیات  و فعل مثبتی است که موجب فریب شود.

 

---

∴ پرسش و پاسخ

 

خیار تدلیس به چه معناست؟

 

خیار تدلیس یک نوع حق فسخ است که به طرفین قرارداد این امکان را می دهد که هر یک متوجه فریب طرف معامله شد، بتواند معامله را فسخ کند

 

آیا خیار تدلیس فوری است؟

 

بنابر توضیحاتی که داده ایم خیار تدلیس فوری است و اعمال آن نیاز به تشریفاتی دارد