پرداخت دیه توسط عاقله | مسئول دیه در خطای محض

پرداخت دیه توسط عاقله (مسئول دیه در خطای محض)

 

دیه از جمله مجازات هایی می باشد که در شرع اسلام بابت جبران خسارت آمده است و مطابق قانون مجازات اسلامی دیه مالی است که در شرع مقدس به سبب جنایت غیر عمدی بر نفس، عضو یا منفعت، یا جنایت عمدی در مواردی که به هر جهت قصاص ندارد، مقرر شده است.

 

با توجه به تعریف قانون از دیه، موارد پرداخت دیه شامل جنایات شبه عمد و خطای محض محسوب می‌ شود و جنایت عمدی در صورتی که قصاص در آن جایز یا ممکن نباشد و یا مجنی علیه (شخص آسیب دیده) یا ولی دم او با جانی بر پرداخت دیه مصالحه و توافق کرده باشند.

 

در این فرصت قصد داریم به این موضوع بپردازیم که آیا به موجب قانون شخصی غیر از شخص وارد کننده آسیب می تواند مسئول پرداخت دیه باشد که تحت عنوان پرداخت دیه توسط عاقله می پردازیم

 

عاقله به چه کسانی گفته می‌ شود؟

 

زمانی که جنایتی رخ می دهد و مجازات آن جنایت دیه می باشد، شخصی مسئول پرداخت دیه است که اصولاً مرتکب جنایت شده است.

 

اما مواقعی وجود دارد که جانی یا مرتکب جرم امکان پرداخت دیه را ندارد به طور مثال مجرم صغیر یا مجنون می باشد و جنایتی که مرتکب آن شده است در دسته بندی جرایم خطای محض می باشد.

 

در این شرایط فرد دیگری مسئول پرداخت دیه است که به آن شخص در اصطلاح حقوقی عاقله گفته می‌شود، عاقله شامل چه کسانی می‌شود و چه ویژگی ها و شرایطی باید داشته باشد و اینکه در چه مواردی دیه را پرداخت می‌کند و… پرداخت می شود.

 

قانون مجازات اسلامی در تعریف عاقله اینگونه مقرر کرده است که: عاقله عبارت از پدر، پسر و بستگان ذکور نسبی پدری و مادری یا پدری به ترتیب طبقات ارث است. همه کسانی که در زمان فوت میتوانند ارث ببرند به صورت مساوی مکلف به پرداخت دیه می باشند.

 

بنابراین عاقله به اقوام یا بستگان مذکر پدری یا مادری گفته می شود. به عبارت دیگر تمام افرادی که هنگام فوت مجرم از او ارث می برند به ترتیب طبقات ارث در پرداخت دیه مسئول هستند و عنوان عاقله به آنها اطلاق می شود.

 

 

برای ارتباط و مشاوره حقوقی با وکیل هم اکنون با شماره 02193111000 تماس حاصل فرمائید.

 

شرایط پرداخت دیه توسط عاقله

 

با توجه به قانون مجازات اسلامی شرایط عاقله برای پرداخت دیه بدین شرح است: عاقله در صورتی مسئول است که علاوه بر داشتن نسب مشروع، عاقل، بالغ و در موارد پرداخت اقساط دیه، تمکن مالی داشته باشد.

 

 

در نتیجه شرایط پرداخت دیه توسط عاقله به ترتیب زیر می باشد:

 

• • داشتن نسبت مشروع با مجرم
• • عاقل و بالغ بود عاقله
• • تمکن مالی عاقله هنگام پرداخت دیه

 

در چه مواردی عاقله دیه را پرداخت می‌ کند؟

 

تنها در موارد خاصی که قانونگذار مشخص کرده است، عاقله مسئول پرداخت دیه است. که این موارد عبارت اند از:

وکیل

قتل باید خطای محض باشد

 

به این معنا که مجرم قصد انجام عمل مجرمانه را نداشته است یا به سبب جنون یا عدم رشد عقل و بلوغ، درک کاملی از فعل مجرمانه نداشته است.

 

در جنایت منجر به ضرب و جرح و جنایت‌های خطایی بالاتر از آن عاقله مسئول پرداخت دیه است: یعنی دیه جراحت (موضحه) و بیشتر از آن به عهده عاقله میباشد و در کمتر از جراحت، مرتکب جرم مسئول پرداخت دیه می‌باشد و در صورت عدم تمکن مالیِ مجرم، دیه از بیت المال پرداخت می‌ شود.

 

همچنین هرگاه در اثر یک یا چند ضربه خطایی، صدمات متعددی بر یک یا چند عضو وارد شود، ملاک رسیدن به دیه موضحه (جراحت)، دیه هر آسیب به طور جداگانه است و رسیدن دیه مجموع آنها به میزان دیه جراحت کافی نیست تا عاقله مسئول پرداخت دیه شود.

 

در صورت ناتوانی مالی عاقله، چه کسی مسئول پرداخت دیه است؟

 

قانونگذار در قانون مجازات اسلامی در این خصوص مقرر کرده است که:

 

در صورتی که مرتکب دارای عاقله نباشد یا عاقله او به دلیل عدم تمکن مالی نتواند دیه را در مهلت مقرر بپردازد، دیه توسط مرتکب و در صورت عدم تمکن، دیه از بیت المال پرداخت می شود. در این مورد فرقی میان دیه نفس و غیر آن نیست.

 

بنابراین همانطور که پیش از این گفته شد تمکن مالی عاقله نیز یکی از شرایط پرداخت دیه توسط او می باشد و چنانچه در موعد مقرر برای پرداخت اقساط دیه، عاقله توانایی مالی نداشته باشد، دیه به عهده مجرم می باشد و اگر او نیز ناتوان از پرداخت دیه باشد و در اصطلاح حقوقی معسر باشد، دیه از بیت المال پرداخت می‌شود و تفاوتی ندارد که دیه نفس یا کمتر از آن باشد.

 

مهلت پرداخت دیه توسط عاقله

 

در جنایت های خطائی مهلت پرداخت دیه ۳ سال از وقوع جرم می‌ باشد که مسئول پرداخت دیه می‌ بایست ظرف هر یک سال، یک سوم (⅓) از دیه را بپردازد که این شرایط برای عاقله یا مرتکب جرم یکسان می‌ باشد، مگر اینکه طرفین به نحو دیگری توافق کنند.